Η ανάγνωση της ''Χαρούλας στους εφτά ουρανούς'' και η συνάντηση με την Ελένη Σαραντίτη

Γράφει η Αγγελική Σπυριδούλια - Μουρτζίκου,

                                                                                          Μέλος της Λέσχης ανάγνωσης λογοτεχνίας

Η  λέσχη ανάγνωσης  λογοτεχνίας  συνεχίζοντας  την ανάγνωση βιβλίων, έφτασε αισίως στο  ένατο βιβλίο, ''Η Χαρούλα στους εφτά  ουρανούς'', της συγγραφέως  Ελένης Σαραντίτη.

“

Μια τρυφερή και ευαίσθητη ιστορία, γεμάτη  παιδικές μνήμες από την Λακωνική γη. Ένας ύμνος στην πανίδα και την χλωρίδα της Λακωνικής γης και όχι μόνο. Μια ιστορία γεμάτη όμορφες  εικόνες και μυρωδιές  από φυτά, λουλούδια και ξεραμένο χόρτο. Εικόνες  από  άγρια και  ήμερα  ζώα και πουλιά του τόπου μας. Η συγγραφέας κάνει αναφορά σε πολλά όμορφα μέρη της Λακωνίας, όπως την Μονεμβασιά , τα Χρύσαφα  αλλά και στο δικό μας Γεράκι.

Ο καπετάν Γιάννης ο Νεαπολίτης και ο Ανάργυρος ο Α΄μηχανικός  Θεσσαλονικιός, συναντιόνται  για πρώτη φορά στο στρατό. Από  κει ξεκινά μια δυνατή  φιλία. Χρόνια μετά  ξανασυναντιόνται  εργαζόμενοι ταξιδεύοντας με το ίδιο καράβι. Δίνουν  όρκους να προστατεύσουν  ο ένας  την οικογένεια του  άλλου, σε περίπτωση κινδύνου. Κάποια χρόνια μετά σε κάποιο ταξίδι του ο Ανάργυρος έχει πάρει μαζί του την γυναίκα και τον γιό του. Ταξιδεύοντας  στον Ινδικό  ωκεανό  αιχμαλωτίζεται  το καράβι του από Σομαλούς πειρατές. Η κόρη του, η δεκαεπτάχρονη Χαρούλα ζει στην Θεσσαλονίκη. Ο καπετάν Γιάννης με την οικογένειά του, καλοδέχονται την νεαρή Χαρούλα στο σπίτι τους στην Νεάπολη  Λακωνίας.  Την έχουν όλοι σαν μέλος της οικογένειάς τους ,αλλά και η Χαρούλα αισθάνεται το ίδιο.

Η Χαρούλα είναι ένα κορίτσι χαρούμενο, γελαστό  κι ευγενικό, γεμάτο καλοσύνη. Μαζί με την συνομήλικη κόρη της οικογένειας, την  Ειρήνη, πηγαίνουν στο σχολείο και ζουν όλοι μαζί  μια αρμονική ζωή. Η Χαρούλα, η χαρά της ζωής όπως λέει και  τ’ όνομά της, είναι  ευγενική, πρόσχαρη, νοικοκυρά, πρόθυμη, γεμάτη καλοσύνη, όχι μόνο με την οικογένεια, αλλά και με το χωριό ολόκληρο. Συμμετέχει στις χαρές και στις λύπες του χωριού, στις εκδηλώσεις , πρόθυμη να βοηθήσει, να παρηγορήσει, να προσφέρει. Παρόλο που πονάει και αγωνιά  για τους δικούς της ανθρώπους, κάνει υπομονή, προσεύχεται και ελπίζει. Μέχρι τη στιγμή που επιτέλους ελευθερώνονται οι δικοί της, επιστρέφουν κοντά της στην Νεάπολη και η Χαρούλα βρίσκεται στους εφτά ουρανούς.

 Την  Κυριακή, 23 Νοεμβρίου ,τα μέλη της λέσχης ανάγνωσης  συναντήθηκαν στην Σπάρτη στο σπίτι της Κυριακής Μπαρδούνια, μέλους της λέσχης. Σ’ ένα ζεστό χώρο, δίπλα στο αναμμένο τζάκι, με καφεδάκι  και καρυδόπιτα, τα μέλη της λέσχης  συζήτησαν για το βιβλίο ανταλλάσοντας απόψεις  και εντυπώσεις.

Στον όμορφο, φιλόξενο και  ζεστό χώρο της βιβλιοθήκης  μας  τα μέλη και φίλοι της λέσχης υποδέχτηκαν  την συγγραφέα του βιβλίου κ. Ελένη Σαραντίτη  το Σάββατο, 29 Νοεμβρίου. Αφού την προλόγισε  καλωσορίζοντάς την η  συντονίστρια  κ. Μαίρη Αποστολοπούλου, η κ. Σαραντίτη  μας μίλησε για το βιβλίο της, γιατί το έγραψε, για την Χαρούλα, αλλά και  για την αγαπημένη της Λακωνική πατρώα γη την οποίαν λατρεύει. Με την γλυκιά, σιγανή  φωνή της η συγγραφέας όπως εκείνη ξέρει να γράφει και να διαβάζει παραμύθια, μας ταξίδεψε στην παιδική μας ηλικία.

Δραστηριότητες για τα παιδιά στη Βιβλιοθήκη Γερακίου

Δύο  Σάββατα του Δεκεμβρίου  η Βιβλιοθήκη θα ανοίξει τις πόρτες της και προσκαλεί τους μικρούς αναγνώστες της να την επισκεφθούν και να συμμετάσχουν σε  ψυχαγωγικές και μορφωτικές δραστηριότητες :

1) ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΣΤΙΣ 18:00: Η ερασιτεχνική θεατρική ομάδα Λακωνίας επισκέπτεται το Γεράκι για να αφηγηθεί παραμύθια μετά «μουσικής»…  και να παίξει θεατρικά παιχνίδια με παιδιά 4-12 ετών.

2) ΣΑΒΒΑΤΟ 20 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2014 ΣΤΙΣ 11:00: Η συγγραφέας Ελένη Γεωργοστάθη θα συνθέσει βήμα - βήμα την ιστορία του βιβλίου της ,  «Το χάρτινο καραβάκι της μαμάς», μαζί με παιδιά ηλικίας 4-9 ετών. Επίσης, θα φτιάξουν τα δικά τους χριστουγεννιάτικα καραβάκια και θα τα διακοσμήσουν.

                                                                    Οι     Οργανωτικοί  Υπεύθυνοι:                                                                                                                                                                                                     Ευαγγελία  Κοντογεώργου,  Δασκάλα

                                                              Καλλιόπη  Σταθάκη,  Νηπιαγωγός

Παρουσίαση του βιβλίου ¨ Το φθινόπωρο της Μάγισσας¨ της Καίτης Οικονόμου

Γράφει η Ευαγγελία Κοντογεώργου ,

Μέλος της Λέσχης Ανάγνωσης Λογοτεχνίας

Η Λέσχη Ανάγνωσης Λογοτεχνίας, συνεχίζοντας την ανάγνωσή της, έφτασε στο 8^ο κατά σειρά βιβλίο της στην καρδιά του Φθινοπώρου, με ένα βιβλίο που θα μας κάνει να γεμίσουμε το μυαλό μας με φθινοπωρινές εικόνες, να μυρίσουμε την φθινοπωρινή βροχή και να γευτούμε περγαμόντο. Ο λόγος για το βιβλίο ΄΄Το Φθινόπωρο της Μάγισσας ΄΄, της συγγραφέως Καίτης Οικονόμου.  Το Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2014, στο εστιατόριο Μανιάτης στη Σπάρτη, τα μέλη της Λέσχης Ανάγνωσης συναντήθηκαν για να συζητήσουν για το βιβλίο, για να εκφράσουν τις απόψεις, εντυπώσεις και κριτικές τους, σε μία συνάντηση που κράτησε περίπου 2 ώρες. Η συνάντηση ξεκίνησε με συζήτηση για το βιβλίο με τη συνοδεία ενός γευστικού κρασιού, φαγητό και κατέληξε με την απόλαυση ενός υπέροχου γλυκού κυδώνι από τα χεράκια του μέλους της Λέσχης μας, της κυρίας Ελένης Κυριακούλια. Έτσι λοιπόν, μας ήρθε πάλι στο μυαλό το βιβλίο και η μυρωδιά του περγαμόντου. 

Θα ξεκινήσω την περιγραφή του βιβλίου με την ανάλυση του τίτλου:  << Το Φθινόπωρο της Μάγισσας>>, Η ιστορία δηλαδή της Μυρσίνης << μάγισσας>> τη συγκεκριμένη εποχή…. Η ιστορία ξεκινάει με την ιστορία ενός Μακεδόνα και μιας τσιγγάνας που είχε μετοικήσει στο χωριό του για λίγο διάστημα. Η Ρηνιώ ήταν ένα όμορφο κορίτσι, αρραβωνιασμένο αλλά αρκετά ανέμελο γι΄αυτό τις περισσότερες ώρες της ημέρας βρισκόταν στο ποτάμι του χωριού. Εκεί γνωρίστηκαν και με τον Αντώνη Βρεττό, ερωτεύτηκαν και αποφάσισαν να φύγουν για την Αθήνα να ζήσουν τον έρωτά τους. Η Ρηνιώ αποχαιρέτησε μόνο τη γιαγιά της, που τις είχε ιδιαίτερη αδυναμία. Κανείς δεν ήξερε που θα πάνε. Τα πράγματα ήταν δύσκολα. Πήγαν στην Αθήνα και ο Αντώνης  έψαχνε συνεχώς δουλειά. Η Ρηνιώ έμεινε έγκυος και τα έξοδα αυξάνονταν.  Όταν γέννησε ένιωθε μέρα με τη μέρα πως πνίγονταν μέσα στο σπίτι. Όταν μεγάλωσε λίγο η Μυρσίνη, της οποίας το όνομα προήλθε από την τσιγγάνα προγιαγιά της, την έπαιρνε μαζί της και πήγαιναν σε καταυλισμούς των τσιγγάνων. Η Μυρσίνη δεν πήρε μόνο το όνομα από την προγιαγιά της αλλά και το ιδιαίτερο και παράξενο χάρισμα που είχε. Μία έκτη αίσθηση, μια παράξενη διαίσθηση των γεγονότων πριν ακόμη γίνουν. Στα εννιά της χρόνια η μητέρα της τους εγκαταλείπει για να φύγει με κάποιον άλλο τσιγγάνο. Δεν άντεξε τη διαφορετικότητα των δύο κόσμων. Ο πατέρας της τη μεγάλωσε με μεγάλη δυσκολία.  Η Μυρσίνη έγινε συγγραφέας παιδικών βιβλίων.  Όταν πέθανε ο πατέρας της, την πλησίασε ο δικηγόρος του πατέρα της Μίλτος για να την βοηθήσει όσον αφορά τα κληρονομικά. Εκείνος όμως την προσέγγισε και ερωτικά και εκείνη, ευάλωτη καθώς ήταν, ανταποκρίθηκε στον έρωτά του. Ο Μίλτος την έπεισε να πάνε στο χωριό της για να διεκδικήσει την περιουσία του πατέρα της που της ανήκε, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι ο πατέρας της πίστευε ότι δεν τον έδενε τίποτα πια με ο χωριό του. Τελικά με μεγάλη δυσκολία δέχτηκε να πάνε. Η απόφαση αυτή αποδείχτηκε αργότερα ότι ήταν η σημαντικότερη και η ωραιότερη στη ζωή της.  Εκεί την υποδέχτηκαν οι μακρινοί της συγγενείς, πιο φιλικά απ΄ όσο περίμενε. Όταν αντίκρισε τον Στέφανο Βρεττό ο έρωτας ήταν κεραυνοβόλος και από τις δύο πλευρές, αν και η ίδια προσπαθούσε να το καταπολεμήσει γιατί υπήρχε στη ζωή της ο Μίλτος.  Συνέβησαν πολλά όσο ζούσαν όλοι μαζί στο σπίτι στο χωριό. Επειδή δεν τα έβρισκαν εντελώς με το χώρισμα της περιουσίας ο Μίλτος έφυγε για τη Αθήνα και η Μυρσίνη  έμεινε στο χωριό. Ξεκίνησαν να φτιάχνουν το πατρικό της σπίτι, γνωριζόταν καλύτερα με τον Στέφανο και την κόρη του Μαίρη που τη λάτρευε, τη μητέρα του Στέφανου, τη Μαρία που ζούσε μόνη της, τις αδελφές του Στέφανου, τον γαμπρό και τα ανίψια του, τη Δοξούλα που βρισκόταν στο σπίτι του Στέφανου για να προσέχει τη Μαίρη, η οποία αποδείχτηκε ότι ήταν ερωτευμένη με το Στέφανο. Ο Σ τέφανος με τη Μυρσίνη ζούσαν τον έρωτά τους ώσπου μια σειρά από απόπειρες δολοφονίας της Μυρσίνης ανακάτεψε και πάλι το ζευγάρι. Ο υπαίτιος για όλα αυτά ήταν η Δοξούλα. Προσπαθούσε να σκοτώσει την Μυρσίνη, όπως είχε κάνει και με την πρώτη γυναίκα του Στέφανου γιατί ήθελε να πάρει τη θέση τους. Τελικά όλα αντιμετωπίστηκαν, ο Μίλτος αποδείχτηκε προικοθήρας και ο Στέφανος με τη Μυρσίνη έζησαν μαζί….

Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από όλους, δύο ιστορίες αγάπης, τελείως διαφορετικές, στην ίδια οικογένεια, έρωτας, ανεμελιά, εγκατάλειψη, εξαπάτηση, μίσος, εκδίκηση….. Όλες αυτές οι έννοιες εναλλάσσονται σε αυτό το βιβλίο.

Η συζήτηση των μελών της Λέσχης απέδειξε ότι το βιβλίο άρεσε πολύ, είχαμε διχαστεί στο ποιος θα μπορούσε να ήταν αυτός που ήθελε να σκοτώσει την Μυρσίνη, η προσωπικότητα του Στέφανου Βρεττού μας εξέπληξε όλες, η γραφή και οι φθινοπωρινές εικόνες που νομίζαμε ότι τις βλέπαμε.

Δυστυχώς δεν είχαμε την τιμή να φιλοξενήσουμε τη συγγραφέα του συγκεκριμένου βιβλίου, την Καίτη Οικονόμου, καθώς απεβίωσε πριν 5 μήνες περίπου ,στις 30 Ιουνίου 2014. Οπότε και εμείς με αυτό το βιβλίο αποχαιρετήσαμε τη μεγάλη αυτή συγγραφέα, η οποία δεν θα ξεχαστεί ακόμη και μετά το θάνατό της γιατί έχει αφήσει παρακαταθήκη αρκετά βιβλία.

Θα της ευχηθούμε καλό ταξίδι γράφοντας στο κλείσιμο αυτού του άρθρου το αγαπημένο της ρητό  << Θέλω σημαίνει μπορώ>>.  Και εμείς θέλουμε άρα μπορούμε να συνεχίσουμε την Ανάγνωση …..

Η συγγραφέας Ελένη Σαραντίτη συμμετέχει στην 9η συνάντηση - συζήτηση της Λέσχης ανάγνωσης λογοτεχνίας

Τα μέλη της Λέσχης ανάγνωσης λογοτεχνίας της Βιβλιοθήκης μας πραγματοποιούν το 9ο ραντεβού τους, για να μιλήσουν για το βιβλίο ‘’Η Χαρούλα στους εφτά ουρανούς’’ της Ελένης Σαραντίτη. Η συγγραφέας δέχτηκε με μεγάλη χαρά την πρόσκλησή μας και θα βρίσκεται στη Βιβλιοθήκη (κτήριο Ρέλλειου Παρθεναγωγείου) το Σάββατο, 29 Νοεμβρίου 2014 και ώρα 7 το απόγευμα για μια φιλική συζήτηση γύρω από το έργο της. Η συνάντηση - συζήτηση θα είναι ανοικτή για το κοινό.
Σημειώνεται ότι η ''συνάντηση του μήνα'' που αφορά μόνο τα μέλη της Λέσχης θα γίνει την Κυριακή, 23 Νοεμβρίου 2014 και ώρα 6 το απόγευμα στο σπίτι του μέλους Κυριακής Μπαρδούνια, στη Σπάρτη.

Για τη Λέσχη ανάγνωσης λογοτεχνίας

Η συντονίστρια,

Μαίρη Αποστολοπούλου

Στιγμιότυπο από την προηγούμενη συνάντησή μας με το συγγραφέα Γιάννη Καλπούζο

Η Α/βάθμια εκπαίδευση στο Γεράκι στις αρχές του 20ού αιώνα: Κοινωνικές και Οικονομικές Προεκτάσεις

Γράφει η Αγγελική Κριτσιδήμα,

Ιστορικός Αρχαιολόγος

Κατά τα τέλη του 19^ου και προς τις αρχές του 20^ου αιώνα στο Γεράκι λειτουργούσαν δύο σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, το δημοτικό σχολείο αρρένων και το δημοτικό σχολείο θηλέων. Το πλαίσιο λειτουργίας αυτών των σχολείων βασιζόταν στο Διάταγμα του 1913[1] που όριζε τα προγράμματα όλων των τύπων του Δημοτικού σχολείου. Η συγκεκριμένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση αύξανε τη φοίτηση στο δημοτικό σχολείο από 4 σε 6 έτη.[2]  Στόχος του Διατάγματος ήταν το «νέο πνεύμα» που είχε εισαγάγει ήδη από  το 1910 ο Βενιζέλος στους υπόλοιπους κλάδους της εθνικής ζωής να εισαχθεί και στην εκπαίδευση. Προσπαθεί δηλαδή να μεταφέρει το κέντρο βάρους από τα γλωσσικά μαθήματα στα πρακτικά και τεχνικά, χωρίς όμως να υποβαθμιστεί η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας, παραμένοντας η βάση του προγράμματος με τις περισσότερες ώρες διδασκαλίας. Επίσης, το 1917 ξεκινάει μια νέα εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που κύριος στόχος της ήταν η εισαγωγή της δημοτικής γλώσσας στην  εκπαίδευση. Το γλωσσικό ζήτημα είχε απασχολήσει ήδη από τα τέλη του 19^ου αιώνα και είχε πάρει εκτός από κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις. Οι συνεχείς εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις αυτής της περιόδου οδήγησαν και σε συνεχείς εναλλαγές στη γλώσσα της εκπαίδευσης ανάμεσα στη δημοτική και την καθαρεύουσα. Η μεταρρύθμιση του 1917 ήταν η πρώτη επιτυχής κίνηση που όριζε την δημοτική γλώσσα σαν τη γλώσσα που θα χρησιμοποιούσαν στις πρώτες τάξεις όλων των τύπων των δημοτικών σχολείων. Τότε τα βιβλία του δημοτικού άλλαξαν μορφή και περιεχόμενο, ήταν γραμμένα στη δημοτική και απέκτησαν εικονογράφηση. Λίγα χρόνια αργότερα όμως το 1920 αυτός ο νόμος καταργήθηκε και τα αναγνωστικά που ήταν γραμμένα στη δημοτική αποσύρθηκαν[3]. Με βάση αυτά τα νομοθετικά πλαίσια και τις συνεχείς εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις εκείνης της εποχής λειτουργούσαν τα δημοτικά σχολεία και στο Γεράκι.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΕΡΑΚΙΟΥ: Η ΣΤΕΓΑΣΗ

Το δημοτικό σχολείο αρρένων στεγαζόταν σε κτήριο που είχε δημιουργηθεί στον προαύλιο χώρο της εκκλησίας της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Πρόκειται για ένα κτήριο με δύο αίθουσες που παρουσίαζε όμως κάποια προβλήματα ιδιαίτερα τις βροχερές χειμωνιάτικες μέρες οπότε και συχνά πλημμύριζε.[4] Από την άλλη πλευρά, το δημοτικό σχολείο θηλέων στεγαζόταν ήδη από το 1893 στο ‘’Ρέλλειο Παρθεναγωγείο’’. Πρόκειται για ένα κτίσμα με μεγάλη αίθουσα διδασκαλίας και κατοικία της δασκάλας σε περίοπτη θέση του οικισμού, όπου δεσπόζει μέχρι και σήμερα. Το κτήριο πρόσφερε ο ευκατάστατος Γερακίτης Νικόλαος Ρέλλας που εργάστηκε ως υπάλληλος αρχικά στις Σπέτσες και στη συνέχεια στην Αθήνα. Ο Νικόλαος Ρέλλας ήταν παππούς του μετέπειτα διπλωμάτη Παναγιώτη Δ. Ρέλλα και υπήρξε ένας από τους πρώτους ευεργέτες του Γερακίου. Το 1931 σταματάει η λειτουργία και των δύο σχολείων σε αυτά τα κτήρια, ενώ το κτήριο στο προαύλιο της εκκλησίας κατεδαφίζεται. Ήταν η χρονιά που εγκαινιάσθηκε και ξεκίνησε να λειτουργεί το νέο δημοτικό σχολείο στην Αγία Κυριακή, κτήριο εξαιρετικής αρχιτεκτονικής, δείγμα της φιλοπατρίας και του μόχθου κυρίως των γερακιτών του εξωτερικού, αλλά και της θέλησης των κατοίκων του χωριού. Κέντρο των προσπαθειών της διαδικασίας ανέγερσης του νέου σχολικού κτηρίου υπήρξε ο σύλλογος ‘’Ένωση των Απανταχού Γερακιτών’’ που τους συσπείρωσε όλους γύρω από αυτό το σκοπό. Οι Γερακίτες της Αμερικής προσέφεραν 1.650.000 δραχμές και οι ντόπιοι Γερακίτες την προσωπική τους εργασία.[5]   

Τα εγκαίνια του Δημοτικού Σχολείου Γερακίου, 1931

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΕΡΑΚΙΟΥ: ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ

Οι γενικοί έλεγχοι και τα μαθητολόγια των δημοτικών σχολείων Γερακίου σώζονται στα «Γ.Α.Κ. Αρχεία Νομού Λακωνίας» από το σχολικό έτος 1912-1913 έως το 1937-1938. Οι πρώτοι γενικοί έλεγχοι που σώζονται σε κοινά σχολικά έτη για τα δημοτικά σχολεία αρρένων και θηλέων είναι τη διετία 1915-1917[6]. Συγκεκριμένα, στους Γενικούς Ελέγχους του δημοτικού σχολείου αρρένων κατά το σχολικό έτος 1915-1916 το πλήθος το μαθητών σε 6 τάξεις ήταν 166 και το 1916-1917 ήταν 160, ενώ στους Γενικούς Ελέγχους του δημοτικού σχολείου θηλέων κατά το σχολικό έτος 1915-1916 το πλήθος των μαθητριών σε 6 τάξεις ήταν 115 και το 1916-1917 ήταν 118. Συνολικά δηλαδή το 1915-1916, 281 παιδιά φοιτούσαν στα δημοτικά σχολεία του Γερακίου και το 1916-1917, 278 παιδιά. Το σύνολο του πληθυσμού του Γερακίου την περίοδο αυτή ήταν 1777 κάτοικοι σε 407 οικογένειες σύμφωνα με την απογραφή του 1920[7]. Σε ποσοστά δηλαδή περίπου το 15,7% του πληθυσμού ήταν μαθητές σε δημοτικό σχολείο τη διετία 1915-1917. Το πλήθος των μαθητών του Γερακίου, μιας κατά βάση αγροτικής περιοχής, ήταν αρκετά μεγάλο κάτι που γίνεται ευκολότερα αντιληπτό αν το συγκρίνουμε με το πλήθος των μαθητών της Σπάρτης, που είχε αρχίσει την ίδια περίοδο να εξελίσσεται σε αστική περιοχή. Ο πληθυσμός της Σπάρτης σύμφωνα με την απογραφή του 1920 ήταν 5897 κάτοικοι, ενώ κατά τη διετία 1915-1917 λειτουργούσαν στη Σπάρτη τρία δημοτικά σχολεία, δύο αρρένων και ένα θηλέων. Το σύνολο των μαθητών και των τριών σχολείων το σχολικό έτος 1915-1916 ήταν 705 και το 1916-1917 ήταν 711.[8] Σε ποσοστά δηλαδή περίπου το 12% του πληθυσμού της Σπάρτης ήταν μαθητές τη διετία 1915-1917. Αυτό δείχνει πως η επιθυμία για μάθηση και η ανάγκη για εκπαίδευση στο Γεράκι τη δεύτερη δεκαετία του 20^ου αιώνα υπήρξε μεγάλη.

 Εκτός από τα παιδιά του Γερακίου όμως στα σχολεία φοιτούσαν μαθητές και μαθήτριες και από άλλα χωριά: από την Καρύτσα, το Αλεποχώρι, τη Ζαραφώνα, το Βρονταμά, τον Κοσμά, τη Γράμμουσα, το Δαφνί, τους Μολάους, την Απιδιά, τη Συκιά, τα Πούληθρα, το Έλος, και τα Λεβέτσοβα. Επίσης στο θηλέων παρουσιάζονται δύο μαθήτριες με τόπο γέννησης Αμερική και Νέα Υόρκη προφανώς πρόκειται για παιδιά μεταναστών που γεννήθηκαν στο εξωτερικό και επέστρεψαν στο Γεράκι. Σε ποσοστά το 1915-1916 το 16% των μαθητών στο αρρένων  προερχόταν από άλλα χωριά ενώ 1916-1917 μόνο το 3%. Αντίστοιχα στο θηλέων το 1915-1916 το 8% των μαθητριών προέρχονταν από άλλα χωριά και το 1916-1917 μόνο το 3%.

ΤΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Και στα δύο σχολεία παρακολουθούσαν 13 μαθήματα όχι όμως όλα σε κάθε τάξη. Το πρόγραμμα είχε θεσμοθετηθεί με το Διάταγμα του 1913[1] για όλους τους τύπους του δημοτικού σχολείου. Τα μαθήματα ήταν: Θρησκευτικά, Ελληνικά, Αριθμητική,  Γεωμετρία, Ιστορία, Γεωγραφία, Φυσική Ιστορία, Φυσική Πειραματική, Γυμναστική, Καλλιγραφία, Ιχνογραφία, Ωδική και Εργόχειρα. Σύμφωνα με το πρόγραμμα οι ώρες διδασκαλίας και στα δύο σχολεία ήταν: για την Α’ τάξη 30 ώρες την εβδομάδα, για τη Β’ 33 ώρες, για τη Γ’ 34 ώρες, για τη Δ’ 35 ώρες, για την Ε’ 36 ώρες και για την Στ’ 36 ώρες. Και στο αρρένων και στο θηλέων μόνο στις τάξεις Ε’ και Στ’ παρακολουθούσαν το μάθημα της Πειραματικής Φυσικής και της Γεωμετρίας. Όσον αφορά το μάθημα Εργόχειρα εισήχθη για πρώτη φορά το 1913 στα πλαίσια της προσπάθειας προώθησης των πρακτικών μαθημάτων.   Διδασκόταν μόνο στο δημοτικό σχολείο θηλέων και μάλιστα σε όλες τις τάξεις. Χαρακτηριστικές είναι οι υψηλές βαθμολογίες των μαθητριών σε αυτό το μάθημα, καθώς με άριστα το 6 η πλειονότητα των βαθμολογιών ήταν 5 και 6 σε όλες τις τάξεις. Αυτό δείχνει αφενός την ιδιαίτερη ικανότητα των κοριτσιών σε αυτή την απασχόληση και αφετέρου την παράδοση που διατηρείται έως και σήμερα[2] οι γυναίκες του Γερακίου να ασχολούνται με τα ‘’έργα των χεριών’’ και να μυούν και τις κόρες τους σε αυτά από νηπιακή ηλικία.

Κοινωνικό-οικονομική προέλευση των μαθητών

Τα επαγγέλματα των γονέων των μαθητών και των μαθητριών κατά τις αρχές του 20^ου αιώνα παρουσιάζουν αρκετά μεγάλη ποικιλία, γεγονός που δείχνει ότι το Γεράκι ήταν ένα κεφαλοχώρι με έντονη οικονομική δραστηριότητα. Το επάγγελμα που επικρατούσε ήταν αυτό του γεωργού-κτηματία καθώς τη χρονιά 1915-1916, εμφανίζονται 102 μαθητές στο αρρένων με την ένδειξη επάγγελμα πατρός «γεωργός ή κτηματίας», ποσοστό δηλαδή 62%, σε σύνολο 166 μαθητών. Στο θηλέων την ίδια χρονιά εμφανίζονται 78 μαθήτριες με την ένδειξη επάγγελμα πατρός «γεωργός ή κτηματίας» ποσοστό δηλαδή 68% σε σύνολο 115 μαθητριών. Άλλα επαγγέλματα που εμφανίζονται αυτή την διετία με μικρότερη συχνότητα είναι, έμποροι: οινοπώλης, κρεοπώλης, αρτοποιός, καφεπώλης, ελεύθεροι επαγγελματίες: ιατρός, δικολάβος, ράπτης, κουρέας, πανδοχέας, οργανοπαίκτης, κηπουρός, δημόσιοι υπάλληλοι: δημοδιδάσκαλος, γραμματέας, ταχυδρόμος, βιοτέχνες: κτίστης, σαγματοποιός (ο κατασκευαστής σαμαριών).  Ιδιαίτερα μικρός είναι ο αριθμός των μαθητών με την ένδειξη ‘’ποιμήν’’ 10 στο αρρένων και μόνο 4 στο θηλέων. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι περισσότεροι γεωργοί αλλά και αυτοί που έκαναν άλλα επαγγέλματα  ασχολούνταν και με την κτηνοτροφία για πρόσθετο εισόδημα αλλά δεν ήταν το κύριο τους επάγγελμα. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Γενικό έλεγχο του δημοτικού σχολείου αρρένων τα σχολικά έτη 1915-1916 και 1916-1917 εμφανίζονται να φοιτούσαν 2 μαθητές με επάγγελμα πατρός κτίστης και τόπο γέννησης Λαγκάδια. Είναι γνωστό πως την περίοδο εκείνη Λαγκαδιανοί μάστορες κατασκεύαζαν στο Γεράκι πολλά σπίτια με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική φαίνεται πως έφερναν μαζί τους μόνο τους γιούς τους και μάλιστα αυτούς μεγαλύτερης ηλικίας καθώς φοιτούσαν στις Ε’ και ΣΤ’ τάξεις,  για να βοηθούν αλλά συγχρόνως και να μαθαίνουν την ιδιαίτερη τέχνη του κτισίματος και όχι τις κόρες τους, καθώς την ίδια περίοδο δεν παρουσιάζεται καμία μαθήτρια στο σχολείο θηλέων με αυτά τα χαρακτηριστικά. Επίσης, τη χρονιά 1915-1916 εμφανίζονται 13 μαθητές στο αρρένων με την ένδειξη ‘’ορφανός πατρός’’ και 15 στο θηλέων με την ένδειξη ‘’ορφανή πατρός’’ κάτι που απεικονίζει την υψηλή θνησιμότητα της εποχής.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΓΕΡΑΚΙΟΥ: Η ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ

Στους πίνακες της Γενικής  Βαθμολογίας παρατηρούμε ότι οι αποδόσεις των παιδιών διαφοροποιούνται αρκετά ανάμεσα στα δύο σχολικά έτη. Ειδικά το σχολικό έτος 1916-1917 βελτιώνεται εμφανώς η απόδοση στο δημοτικό σχολείο θηλέων καθώς σχεδόν διπλασιάζεται ο αριθμός των μαθητριών με γενικό βαθμό ‘’Λίαν καλώς 5’’ και ‘’Άριστα 6’’ ενώ δεν υπάρχουν μαθήτριες με βαθμό ‘’Μετριότατα 2’’. (Πίνακες:2,4). Ανάλογη απόδοση παρουσιάζουν και οι μαθητές στο δημοτικό σχολείο αρρένων, το σχολικό έτος 1916-1917 καθώς διπλασιάζεται ο αριθμός των μαθητών με γενικό βαθμό ‘’Λίαν Καλώς 5’’ και μειώνονται οι μαθητές με γενικό βαθμό ‘’Μετρίως 3’’.(Πίνακες:1,3). Συχνό φαίνεται πως ήταν το φαινόμενο τα παιδιά να εγκαταλείπουν το σχολείο αλλά οι λόγοι συνοψίζονται στις ασθένειες της εποχής, στη μετανάστευση και στις συχνές αλλαγές σχολείου, καθώς υπάρχουν μαθητές και μαθήτριες που διέκοψαν την φοίτηση τους με την αιτιολόγηση «αλλαγή σχολείου».(Πίνακες 1,2,3,4)  

Πίνακας 1.

Γενική Βαθμολογία Αρρένων Σχολικό Έτος 1915-1916  

ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ	ΠΟΣΟΣΤΟ
Μετριότατα 2	7	4,2 %
Μετρίως 3	43	25,9 %
Καλώς 4	82	49,4 %
Λίαν Καλώς 5	12	7,2%
Άριστα 6	4	2.4%
Διακοπή Σπουδών	18	10.8%
Σύνολο	166	100

Πίνακας 2.

Γενική Βαθμολογία Θηλέων Σχολικό Έτος 1915-1916

ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ	ΠΟΣΟΣΤΟ
Μετριότατα 2	10	8.7%
Μετρίως 3	14	12.2%
Καλώς 4	37	32.2%
Λίαν Καλώς 5	17	14.8%
Άριστα 6	9	7.8%
Διακοπή Σπουδών	28	24.3%
Σύνολο	115	100

Πίνακας 3.

 Γενικής Βαθμολογίας Αρρένων Σχολικό Έτος 1916-1917

ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ	ΠΟΣΟΣΤΟ
Κακώς 1	2	1.3%
Μετριότατα 2	5	3.1%
Μετρίως 3	24	15%
Καλώς 4	80	50%
Λίαν Καλώς 5	23	14.4%
Άριστα 6	4	2.5%
Διακοπή Σπουδών	22	13.7%
Σύνολο	160	100

Πίνακας 4.

Γενικής Βαθμολογίας Θηλέων Σχολικό Έτος 1916-1917

ΓΕΝΙΚΟΣ ΒΑΘΜΟΣ	ΑΡΙΘΜΟΣ ΜΑΘΗΤΩΝ	ΠΟΣΟΣΤΟ
Κακώς 1	0	0%
Μετριότατα 2	0	0%
Μετρίως 3	20	16.9%
Καλώς 4	41	34.7%
Λίαν Καλώς 5	27	22.9%
Άριστα 6	20	16.9%
Διακοπή Σπουδών	10	8,5%
Σύνολο	108	100

(Πηγή: ΓΑΚ- Αρχεία Νομού Λακωνίας ΕΚΠ. 20.1)

Συνοπτικά παρατηρώντας την εκπαίδευση σε μια περιορισμένη γεωγραφικά περιοχή όπως το Γεράκι των αρχών του 20^ου αιώνα βγάζει κανείς συμπεράσματα όχι μόνο για το εκπαιδευτικό σύστημα της εποχής αλλά για τις γενικότερες συνθήκες που επικρατούσαν, καθώς απεικονίζεται η ίδια η κοινωνία, το πολιτισμικό της επίπεδο και η οικονομική της ευμάρεια. Οι επίμονες προσπάθειες για κτίσιμο σχολείου δείχνουν μια κοινωνία που βρίσκεται σε άνοδο, πολιτισμική και οικονομική και γνωρίζει ότι η μελλοντική ανάπτυξη και εξέλιξη της περιοχής μπορεί να προέλθει κυρίως από τις νέες γενιές και για αυτό φροντίζει να τους εξασφαλίσει το βασικότερο αγαθό, την εκπαίδευση.

---

[1] Χρ. Λέφα, Ιστορία της Εκπαιδεύσεως, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1942, σελ. 88-90.

[2] Χαρακτηριστική είναι η ύπαρξη του συλλόγου γυναικών «Εργάνη», που δραστηριοποιείται κυρίως στον τομέα της υφαντικής τέχνης.

---

[1] Χρ. Λέφα, Ιστορία της Εκπαιδεύσεως, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1942, σελ. 448-469

[2] http://www.istoria.gr/jul03/1.htm

[3] http://el.wikipedia.org/wiki/Γλωσσικό_ζήτημα

[4] Δ. Μανώκα, Η Εκπαίδευσις στο Γεράκι, «Λακωνικά», τεύχος 78, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1976, σελ. 173.

[5] Τάσου Αθ. Γριτσόπουλου, Ιστορία του Γερακίου, Έκδοσις του Συνδέσμου των εν Αττική Γερακιτών, Αθήναι 1986, σελ. 456-461.

[6] Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Λακωνίας, ΕΚΠ. 20.1

[7] http://dlib.statistics.gr/book/GRESYE_02_0101_00007.pdf

[8]Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Λακωνίας, ΕΚΠ. 77.1, 78.1, 79.1 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-     Δ. Μανώκα, Η Εκπαίδευσις στο Γεράκι, «Λακωνικά», τεύχος 78, Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1976, σελ. 173.

-     Παντελή Λισάρη, Ευεργέται του Γερακίου, «Νέα Λακεδαίμων», τεύχος 28, Αύγουστος 1960, σελ. 8-10

-     Γ.Α.Κ.-Αρχεία Νομού Λακωνίας, ΕΚΠ. 20.1,77.1, 78.1, 79.1.

-     Τάσου Αθ. Γριτσόπουλου, Ιστορία του Γερακίου, Έκδοσις του Συνδέσμου των εν Αττική Γερακιτών, Αθήναι 1986, σελ. 456-461.

-      Χρ. Λέφα, Ιστορία της Εκπαιδεύσεως, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, εν Αθήναις 1942, σελ. 74, 88-90, 448-469

ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

-     http://www.istoria.gr/jul03/1.htm

-     http://el.wikipedia.org/wiki/Γλωσσικό_ζήτημα

-     http://dlib.statistics.gr/book/GRESYE_02_0101_00007.pdf